Từ kép trong tiếng anh là gì? Sử dụng dấu gạch nối trong từ kép cũng như liên kết các từ như thế nào?
Dấu gạch nối(-) trong tiếng anh được sử dụng để liên kết các từ và và các phần của các từ. Ngày nay nó thật sự không còn được sử dụng phổ biến, nhưng có ba trường hợp chình sau bạn nên sử dụng chúng.
- Trong từ ghép (in compound words).
- Tham gia các tiền tố để thành các từ khác nghĩa (to join prefixes to other words).
- Để hiển thị ngắt các từ (to show word breaks).
Dấu gạch nối trong từ ghép (Hyphens in compound words)
Dấu gạch nối được sử dụng nhiều trong các từ ghép để cho thấy rằng các thành phần của các từ có ý nghĩa kếp hợp.
ví dụ:
- "pick me up" ta hiểu là "đón tôi", ta có thể viết là "pick-me-up" và ý nghĩa của nó không bị thay đổi vẫn có nghĩa là "đón tôi".
- "mother in law" ta hiểu là "mẹ chồng", có thể dùng dấu gạch nối thành "mother-in-law" và nó vẫn cùng một ý nghĩa.
- "good hearted" tương tự sau khi thêm dấu gạch nối sẽ là "good-hearted" và vẫn mang cùng ý nghĩa.
Hoặc nó cũng thể hiện được nối quan hệ của các từ tạo thành các từ kép(compound)
ví dụ:
- "rock-forming minerals are minerals that form rocks." có thể dịch thành tiếng việt là "khoáng vật tạo đá à các khoáng chất hình thành đá", ở đây rock là danh từ, forming là tính từ nhưng khi kết hợp với nhau thì nó tạo thành một danh từ kép là "rock-forming" đóng vai trò chủ ngữ trong câu.
- Một ví dụ khác đơn giản hơn từ "dry" và "cleaning" có nghĩa là "khô" và "làm sạch, giặt giủ, lau chùi" khi kết với với nhau thành từ ghép "dry-cleaning" thì nó sẽ có nghĩa là "lau khô" hay "lau cho khô".
Hiểu đơn giản là ta sử dụng dấu gạch nối để kếp hợp các từ lại với nhau nhằm diễn đạt một ý nghĩa nào đó, đa số trường hợp dù có hay không có dấu gạch nối thì ý của từ cũng không có bất kỳ thay đổi nào.
Vì vậy bạn không cần phải sử dụng dụng dấu gạch nối trong tất cả các loại từ ghép.
Tuy nhiên cũng một vài trường hợp thì nó có thể mang một ý nghĩa khác khi sử dụng dấu gạch nối để liên kết hai từ lại với nhau, và chúng ta sẽ tìm hiểu trong phần tiếp theo bên dưới. Còn bây giờ chúng ta sẽ tìm hiểu tiếp về các loại từ kép trong tiếng anh.
1. Tính từ kép (Compound adjectives)
Một tính từ kép có thể được tạo thành từ các kiểu kết hợp như "danh từ + tính từ", "danh từ + phân từ", hoặc "tính từ + phần từ"... Nhiều tính từ kép nên có dấu gạch nối, dưới đây là một số ví dụ.
| noun + adjective | noun + participle | adjective + participle |
| accident-prone | computer-aided | good-looking |
| sugar-free | power-driven | quick-thinking |
| carbon-neutral | user-generated | bad-tempered |
| sport-mad | custom-built | fair-haired |
| camera-ready | muddle-headed | open-mouthed |
Với các tính từ kép được hình từ "trạng từ + phân từ" (v.d. well-known (nổi tiếng)), hoặc hình thành từ một cụm từ (v.d. up-to-date (cập nhật)), bạn nên sử dụng một dấu nối khi từ kép đứng trược một danh từ:
- "well-known brands of coffee" (thương hiệu nổi tiếng của ca phê).
- Như ta thấy từ kép "well-known" đứng trước danh từ là "brands"
- an up-to-date account (cập nhật tài khoản).
- Với câu này thì từ kép "up-to-date" đướng trước danh từ "account".
và không sử dụng dấu gạch nối khi từ kép đứng sau một danh từ:
- His music was also well known in England. (Âm nhạc của anh ấy cũng rất nổi tiết ở nước Anh).
- Từ kép "well known" đứng sau danh từ "music".
- Their figures are up to date (Số liệu của họ đã được cập nhật).
- Từ kép "up to date" đứng sau danh từ "figures".
Dấu gạch nối quan trọng khi sử dụng trong tính từ kép dùng để mô tả tuổi và độ dài của thời gian, trong trường hợp này nếu chúng ta bỏ nó ra có thể làm cho ý nghĩa của văn bản trở nên mơ hồ, ví dụ như "250-year-old trees" ta có thể hiểu ngày là những "cái cây 250 tuổi", còn nếu ta ghi là "250 year old trees" thì người đọc có thể hiểu nhầm thành "250 cây có cùng năm tuổi".
2. Động từ kép (Compound verbs)
Sử dụng dấu gạch nối trong động từ kép khi động từ kép được hợp thành từ hai danh từ được sử dụng thành một động từ.
| noun | example | verb | example |
|---|---|---|---|
| an ice skate | Well, you know we make a plastic ice skate that would be a good match for your frame. | to ice-skate | we ice-skated on the neighbourhood pond |
| a booby trap | Officers seized a number of pipe bombs, a booby trap device, a handgun and ammunition and a quantity of bomb-making equipment. | to booby-trap | When US guards went to inspect the damage outside the embassy the following morning, they discovered the area was booby-trapped with several more bombs. |
| a spot check | I made a spot check on each engine. | to spot-check | No public accountant spot-checks his findings by ringing, say, 20 alleged Liberal voters. |
| a court martial | He was found guilty by court martial. | to court-martial | In a celebrated case in the USA in the late 1960s, a US army doctor was court-martialed for refusing to provide medical training for special forces. |
3. Cụm động từ (phrasal verbs)
Bạn không nên dấu gạch nối với các cụm động từ được tạo thành từ một động từ chính và một phó từ hoặc giới từ.
| Phrasal verb | Example |
| build up | You should continue to build up your pension. |
| break in | They broke in by forcing a lock on the door. |
| stop off | We stopped off in Hawaii on the way home. |
Tuy nhiên nếu một cụm động từ được thành lập như một danh từ, thì bạn nên sử dụng dấu gạch nối:
| Noun | Example |
| build-up | There was a build-up of traffic on the ring road. |
| break-in | The house was unoccupied at the time of the break-in. |
| accident-prone | We knew there would be a stop-off in Singapore for refuelling. |
4. Danh từ kép.
Một danh từ kép là một danh từ gồm hai thành phần, theo nguyên tắc các danh từ như vậy có thể được viết theo ba cách khác nhau.
| one word | two word | hyphenated |
| aircrew | air crew | air-crew |
| playgroup | play group | play-group |
| chatroom | chat room | chat-room |
*Một số lưu ý khác... Mores...
Trong quá khứ cứ hễ là từ ghép thì người ta thường thên dấu gạch nối vào, tuy nhiên xu hướng hiện nay thì việc thêm hay bỏ một dấu gạch nối này phụ thuộc vào việc nó là một từ hay hai từ riêng biệt với nhau.
Tuy nhiên điều quan trọng nhất cần lưu ý là bạn nên chọn một phong cách viết cho riêng mình không nên phụ thuộc vào việc nhóm các từ lại với nhau bằng dấu gạch nối.
Dấu gạch nối tham gia các tiền tố (Hyphens joining prefixes to other words.)
Dấu gạch nối có thể được sử dụng để tham gia vào một tiền tố để tạo một một từ khác, đặc biệt là nếu các tiền tố kết thúc bằng một nguyên âm, và từ khác cũng bắt đầu bằng nguyên âm(v.d. pre-eminent or co-own)
Tuy việc việc sử dụng theo cấu trúc trên càng ngày càng ít phổ biến hơn mà thay vào đó nó là hình thức một từ dần trở nên phổ biến hơn (v.d. prearrange or cooperate).
Thông thường dấu gạch nối được sử dụng trong các tiền tố khi nó được dùng trước tên của một kỷ nguyên, nền văn minh,... về mặt thời gian, hay ngày tháng. (v.d. post-Aristotelian or pre-1900).
Ngoài ra nó có được sử dụng để phân biệt tránh nhầm lẫn với các từ khác ví dụ như từ "re-cover = provide something with new cover" khác với "recover = get well again".
Dấu gạch nối thể hiện sự ngắt từ (Hyphens showing word breaks).
Dấu gạch nối có thể được sử dụng để phân chia từ mà thường không có dấu gạch ngang, cách làm này thường được dùng để phân chia một từ ở cuối một dòng văn bản, nguyên nhân chủ yếu khi bạn viết chữ ở cuối dòng đôi sẽ gặp phải một số chữ mà nó vừa nằm ở dòng trên vừa nằm ở dòng dưới mà để tránh cho người đọc hiểu lầm thì người viết thường thêm vào dấu gạch nối này. Các trường hợp này bạn có thể dễ dàng bắt gặp trong các cuốn truyện tranh bằng tiếng anh.
ví dụ:
hel-
met
comput-
ing
Ngoài ra dấu gạch nối dùng để ngắt dòng này có thể được dùng để đại diện cho một yếu tố thứ 2 phổ biến ở tất cả các từ của một danh sách.
ví dụ:
You may see a yield that is two-, three-, or fourfold.
= You may see a yield that is twofold, threefold, or fourfold.
No comments